price of gold दिवाळी आणि दसरा हे भारतीय संस्कृतीतील अत्यंत महत्त्वाचे सण आहेत. या सणांच्या निमित्ताने सोन्या-चांदीच्या दागिन्यांची खरेदी करण्याची प्रथा अनेक वर्षांपासून चालत आली आहे. मात्र यंदाच्या वर्षी ही परंपरा पाळताना ग्राहकांना मोठा आर्थिक भुर्दंड सहन करावा लागण्याची शक्यता आहे.
कारण सध्याच्या परिस्थितीत सोने-चांदीच्या किंमती आकाशाला गवसणी घालत आहेत. या वाढत्या किंमतींमागे अनेक कारणे आहेत, परंतु सर्वात महत्त्वाचे कारण म्हणजे इराण आणि इस्राईल यांच्यातील सुरू असलेले युद्ध. या युद्धामुळे जागतिक अर्थव्यवस्थेत अनिश्चितता निर्माण झाली आहे, ज्याचा थेट परिणाम सोन्या-चांदीच्या किंमतींवर झाला आहे.
सोन्याच्या किंमतींमध्ये झालेली प्रचंड वाढ:
हे पण वाचा:
आजपासून राशन कार्ड धारकांना मिळणार मोफत 12 वस्तू मोफत राशन होणार बंद free ration from today
सध्या बाजारपेठेत सोन्याच्या किंमतींमध्ये मोठी वाढ झाली आहे. 22 कॅरेट सोन्याचा दर प्रति तोळा 72,550 रुपयांपर्यंत पोहोचला आहे, तर 24 कॅरेट सोन्याचा दर प्रति तोळा 79,130 रुपयांपर्यंत गेला आहे. या किंमतींमध्ये वस्तू आणि सेवा कर (जीएसटी) समाविष्ट नाही.
जीएसटी धरून विचार केल्यास, सोन्याचा दर 85,000 रुपये प्रति तोळा इतका होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. ही वाढ केवळ एका दिवसात झालेली नाही. गेल्या काही दिवसांत सोन्याच्या दरात सातत्याने चढउतार होत असल्याचे दिसून आले आहे.
विशेषतः काल एका दिवसात सोन्याच्या किंमतीत 870 रुपयांची वाढ झाली, ज्यामुळे सोन्याचा दर थेट 80,000 रुपयांच्या पुढे गेला. ही वाढ अचानक झाली असली तरी त्यामागे अनेक कारणे आहेत. सर्वात महत्त्वाचे कारण म्हणजे इराण आणि इस्राईल यांच्यातील तणावपूर्ण परिस्थिती.
या दोन देशांमधील युद्धामुळे जागतिक बाजारपेठेत अस्थिरता निर्माण झाली आहे. अशा परिस्थितीत गुंतवणूकदार सुरक्षित गुंतवणुकीकडे वळतात आणि सोने हे नेहमीच सुरक्षित गुंतवणुकीचे साधन मानले जाते. त्यामुळे सोन्याची मागणी वाढते आणि किंमतीही वाढतात.
दुसरे महत्त्वाचे कारण म्हणजे रुपयाच्या मूल्यात झालेली घसरण. डॉलरच्या तुलनेत रुपयाचे मूल्य कमी झाल्याने आंतरराष्ट्रीय बाजारात सोने खरेदी करण्यासाठी अधिक रुपये मोजावे लागतात. याचा थेट परिणाम स्थानिक बाजारातील सोन्याच्या किंमतींवर होतो. शिवाय, भारतीय अर्थव्यवस्थेतील अनिश्चिततेमुळेही गुंतवणूकदार सोन्याकडे आकर्षित होत आहेत.
तज्ज्ञांच्या मते, येत्या काही दिवसांत सोन्याचा दर 85,000 रुपये प्रति तोळा इतका होऊ शकतो. ही भविष्यवाणी खरी ठरल्यास, सोन्याच्या खरेदीसाठी ग्राहकांना मोठा खर्च करावा लागेल. विशेषतः दिवाळी आणि दसऱ्याच्या सणांच्या पार्श्वभूमीवर ही वाढ चिंताजनक आहे. कारण या काळात सोन्याची खरेदी करण्याची प्रथा असल्याने, अनेक लोक आपल्या बचतीतून सोने खरेदी करतात. मात्र वाढत्या किंमतींमुळे ही खरेदी अनेकांसाठी अवघड होऊ शकते.
चांदीच्या किंमतींमध्येही लक्षणीय वाढ:
केवळ सोन्याच्याच नव्हे तर चांदीच्या किंमतींमध्येही मोठी वाढ झाली आहे. गेल्या आठवड्यात चांदीच्या किंमतीत दोनदा मोठी उसळी दिसून आली. 11 ऑक्टोबर रोजी चांदीच्या किंमतीत प्रति किलो 2,000 रुपयांची वाढ झाली. त्यानंतर पुन्हा 18 ऑक्टोबर रोजी चांदीच्या किंमतीत 2,000 रुपयांची वाढ नोंदवली गेली. या सातत्यपूर्ण वाढीमुळे चांदीची किंमत आता एक लाख रुपयांच्या उंबरठ्यावर पोहोचली आहे. आज एका किलो चांदीचा भाव 99,000 रुपयांपर्यंत पोहोचला होता.
चांदीच्या किंमतीतील ही वाढ अनेक कारणांमुळे झाली आहे. सोन्याप्रमाणेच, जागतिक राजकीय परिस्थिती आणि आर्थिक अस्थिरता यांचा प्रभाव चांदीच्या किंमतींवरही पडला आहे. शिवाय, चांदीचा वापर केवळ दागिन्यांपुरताच मर्यादित नसून अनेक औद्योगिक क्षेत्रांमध्येही होतो. उदाहरणार्थ, सौर ऊर्जा पॅनेल्स, इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे आणि वैद्यकीय उपकरणांमध्ये चांदीचा वापर मोठ्या प्रमाणात होतो. या क्षेत्रांमधील वाढती मागणी हेही चांदीच्या किंमती वाढण्याचे एक कारण आहे.
ग्राहकांवर होणारा परिणाम:
सोन्या-चांदीच्या किंमतींमधील ही वाढ सर्वसामान्य ग्राहकांसाठी चिंतेचा विषय ठरू शकते. विशेषतः दिवाळी आणि दसऱ्याच्या सणांच्या पार्श्वभूमीवर अनेक लोक दागिने खरेदी करण्याचे नियोजन करत असतात. मात्र वाढत्या किंमतींमुळे त्यांच्या बजेटवर ताण येण्याची शक्यता आहे. काही लोक आपली खरेदी पुढे ढकलण्याचा निर्णय घेऊ शकतात, तर काही लोक कमी वजनाचे दागिने खरेदी करण्याकडे वळू शकतात.
ज्वेलर्स आणि सोन्या-चांदीच्या व्यापाऱ्यांवरही याचा परिणाम होणार आहे. एका बाजूला किंमती वाढल्यामुळे त्यांचा नफा वाढू शकतो, परंतु दुसऱ्या बाजूला ग्राहकांची खरेदीची क्षमता कमी झाल्यामुळे विक्रीवर परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे अनेक व्यापारी ग्राहकांना आकर्षित करण्यासाठी विविध योजना आणि सवलती देण्याचा प्रयत्न करू शकतात.
सरकार आणि धोरणकर्त्यांसमोरील आव्हाने:
सोन्या-चांदीच्या किंमतींमधील ही वाढ सरकार आणि धोरणकर्त्यांसमोरही अनेक आव्हाने उभी करते. एका बाजूला वाढत्या किंमतींमुळे आयात बिल वाढते, ज्यामुळे व्यापारी तूट वाढू शकते. दुसऱ्या बाजूला, सोन्याची अधिक आयात झाल्यास त्याचा परिणाम चलनाच्या मूल्यावर होऊ शकतो. त्यामुळे सरकारला या परिस्थितीवर बारकाईने लक्ष ठेवावे लागेल आणि आवश्यक त्या उपाययोजना कराव्या लागतील.
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाला (RBI) देखील या परिस्थितीचा विचार करावा लागेल. वाढत्या सोन्याच्या किंमतींमुळे महागाईचा दर वाढू शकतो, ज्यामुळे RBI ला व्याजदरांबाबत निर्णय घेताना अधिक सावधगिरी बाळगावी लागेल.
सोन्या-चांदीच्या किंमतींबाबत भविष्य वर्तवणे कठीण असले तरी, काही बाबी लक्षात घेतल्या पाहिजेत. जोपर्यंत जागतिक राजकीय परिस्थिती अस्थिर राहील, तोपर्यंत सोन्या-चांदीच्या किंमती उच्च पातळीवर राहण्याची शक्यता आहे. मात्र जसजशी परिस्थिती सुधारेल, तसतशा किंमतींमध्ये स्थिरता येऊ शकते.
शिवाय, भारतीय अर्थव्यवस्थेची कामगिरी आणि रुपयाचे डॉलरच्या तुलनेतील मूल्य यांचाही प्रभाव सोन्या-चांदीच्या किंमतींवर पडेल. जर अर्थव्यवस्था मजबूत राहिली आणि रुपया स्थिर राहिला, तर किंमतींवर नियंत्रण येऊ शकते.
हे पण वाचा:
ई-श्रम कार्ड धारकांच्या खात्यात दिवाळी पूर्वी 2000 हजार रुपये जमा होण्यास सुरुवात e-shram card holders