ST fares doubled महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळाने (एसटी) नुकताच एक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे, जो राज्यातील लाखो प्रवाशांच्या खिशाला कात्री लावणारा ठरणार आहे. एप्रिल ते जून 2024 या तीन महिन्यांच्या कालावधीत एसटी तिकिटांच्या दरात दहा टक्क्यांनी वाढ करण्यात येणार आहे. या निर्णयामुळे विशेषतः उन्हाळी सुट्टीच्या काळात प्रवास करणाऱ्या विद्यार्थी, कामगार वर्ग आणि सर्वसामान्य नागरिकांच्या बजेटवर मोठा परिणाम होणार आहे.
महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळ हे राज्यातील सर्वात मोठे सार्वजनिक वाहतूक साधन आहे. रेल्वेनंतर सर्वाधिक प्रवासी वाहतूक करणारी ही व्यवस्था दररोज सुमारे पन्नास लाख प्रवाशांना तेरा हजारांहून अधिक मार्गांवर सेवा पुरवते. विशेषतः ग्रामीण भागात एसटी ही एकमेव विश्वासार्ह वाहतूक व्यवस्था असल्याने तिचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे.
भाडेवाढीमागील कारणे स्पष्ट करताना महामंडळाने अनेक मुद्दे मांडले आहेत. गेल्या काही वर्षांत पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींमध्ये झालेली प्रचंड वाढ, बसेसच्या देखभाल दुरुस्तीचा वाढता खर्च, नवीन बसेस खरेदीसाठी लागणारा निधी आणि कर्मचाऱ्यांच्या वेतनवाढीची गरज या सर्व बाबींमुळे महामंडळावर आर्थिक ताण वाढला आहे. कोविड-19 महामारीच्या काळात झालेल्या नुकसानीनेही या आर्थिक संकटात भर घातली आहे.
या भाडेवाढीचा सर्वाधिक फटका दैनंदिन प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांना बसणार आहे. नोकरदार वर्ग, कामगार, विद्यार्थी आणि ग्रामीण भागातून शहरात येणाऱ्या नागरिकांच्या खिशावर याचा थेट परिणाम होणार आहे. उन्हाळी सुट्टीच्या काळात नातेवाईकांना भेटण्यासाठी किंवा पर्यटनासाठी प्रवास करणाऱ्या कुटुंबांनाही या वाढीचा मोठा फटका बसणार आहे.
विशेष म्हणजे ही भाडेवाढ निवडणुकीच्या आचारसंहितेच्या काळात येत असल्याने, यासाठी निवडणूक आयोगाची विशेष परवानगी घेणे आवश्यक आहे. राज्य परिवहन विभाग आणि इतर संबंधित विभागांच्या मान्यतेशिवाय ही वाढ अंमलात आणता येणार नाही.
प्रवाशांवरील आर्थिक भार कमी करण्यासाठी महामंडळाने काही सवलतींची घोषणा केली आहे. मासिक पास धारकांसाठी विशेष सूट, विद्यार्थी वर्गासाठी रियायती दर आणि वृद्ध नागरिकांसाठी विशेष सवलत या योजनांचा यात समावेश आहे. गट प्रवासासाठी आकर्षक योजनाही जाहीर करण्यात आली आहे.
या भाडेवाढीचा सर्वाधिक परिणाम शालेय आणि महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांवर होणार आहे. ग्रामीण भागातून शिक्षणासाठी शहरात येणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या कुटुंबांवर याचा विशेष आर्थिक ताण येणार आहे. कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांतील विद्यार्थ्यांसाठी ही वाढ मोठी आर्थिक समस्या ठरू शकते.
शहरी भागात राहणाऱ्या नागरिकांना पर्यायी वाहतूक व्यवस्था उपलब्ध असल्याने त्यांना या वाढीचा फारसा त्रास होणार नाही. मात्र, ग्रामीण भागात एसटी हीच एकमेव विश्वासार्ह वाहतूक व्यवस्था असल्याने तेथील नागरिकांना याचा मोठा फटका बसणार आहे. यामुळे शहरी आणि ग्रामीण भागातील आर्थिक विषमता आणखी वाढण्याची शक्यता आहे.
या समस्येवर मात करण्यासाठी राज्य सरकारने काही ठोस पावले उचलणे गरजेचे आहे. एसटी महामंडळाला आर्थिक मदत, इंधन दरात सवलत किंवा नवीन बसेस खरेदीसाठी विशेष निधी उपलब्ध करून देणे यासारख्या उपाययोजना करता येतील.
हे पण वाचा:
RBI चा नवीन नियम ‘या’ नागरिकांचे बँक खाते होणार कायमचे बंद!! banks Accounts will be closed
दीर्घकालीन दृष्टीने विचार करता, एसटी महामंडळाने आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून खर्च कमी करणे, प्रवासी सुविधांमध्ये सुधारणा करून प्रवासी संख्या वाढवणे आणि इतर सरकारी संस्थांशी सहकार्य वाढवणे या दिशेने पावले उचलणे आवश्यक आहे.
या भाडेवाढीचा निर्णय सर्वसामान्य नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनावर मोठा परिणाम करणारा आहे. त्यामुळे सरकार आणि महामंडळाने या प्रश्नाचे दीर्घकालीन निराकरण करण्यासाठी सर्व संबंधित घटकांशी चर्चा करून एक सर्वसमावेशक धोरण आखणे गरजेचे आहे. यातून एसटी महामंडळाचे आर्थिक स्थैर्य आणि प्रवाशांचे हित या दोन्ही बाजू सांभाळणारा मार्ग निश्चितपणे सापडू शकेल.
हे पण वाचा:
नवीन वर्षाची ऑफर!! जिओने 84 दिवसांचा स्वस्त नवीन प्लॅन जाहीर केला! New Year Offer!! Jio has a new plan