price of gold भारतीय संस्कृतीमध्ये सोन्याला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. केवळ दागिन्यांसाठीच नव्हे, तर गुंतवणुकीचे एक महत्त्वाचे साधन म्हणूनही सोन्याकडे पाहिले जाते. विशेषतः सणासुदीच्या काळात सोन्याची खरेदी करणे शुभ मानले जाते. यावर्षी देखील सणांच्या हंगामात सोन्याच्या किंमतीत लक्षणीय वाढ झाल्याचे दिसून आले आहे. या लेखात आपण सोन्याच्या किमतीतील या वाढीचे कारण, त्याचे परिणाम आणि भविष्यातील संभाव्य परिस्थितीचा आढावा घेणार आहोत.
सोन्याच्या दरातील वाढ
18 ऑक्टोबर 2024 रोजी, शुक्रवारी, सोन्याचे दर सलग दुसऱ्या दिवशी वाढले. देशातील प्रमुख शहरांच्या बुलियन बाजारात ही वाढ स्पष्टपणे दिसून आली. सराफांच्या मते, सणासुदीच्या काळातील वाढीव मागणीमुळे सोन्याच्या किमतीत हा उछाल झालेला आहे.
दिल्लीतील स्थिती
दिल्लीच्या सराफा बाजारात गुरुवारी सोन्याच्या दराने नवा उच्चांक गाठला. सोन्याचे दर 79,000 रुपयांचा उच्चांक पार करून 79,350 रुपये प्रति 10 ग्रॅमवर पोहोचले. करवाचौथच्या आधी वाढलेल्या मागणीमुळे या दरवाढीला चालना मिळाली असे दिसते.
अखिल भारतीय सराफा संघाने दिलेल्या माहितीनुसार:
- 99.9% शुद्धतेचे सोने: बुधवारी 78,900 रुपये प्रति 10 ग्रॅमवर बंद झाले.
- 99.5% शुद्धतेचे सोने: 450 रुपयांनी वाढून 78,950 रुपये प्रति 10 ग्रॅमवर पोहोचले.
मुंबईतील स्थिती
मुंबईतील सोन्याच्या दरांमध्येही लक्षणीय वाढ झाली:
- 24 कॅरेट सोने: 78,120 रुपये प्रति 10 ग्रॅम
- 22 कॅरेट सोने: 71,610 रुपये प्रति 10 ग्रॅम
बाजार तज्ञांच्या मते, ही दरवाढ सणासुदीच्या काळात वाढलेल्या मागणीमुळे झाली आहे.
चांदीच्या दरातील स्थिरता
सोन्याच्या दरासोबतच चांदीचाही दर स्थिर राहिला आहे. सध्या चांदीचा भाव 96,900 रुपये प्रति किलोग्रॅम आहे. मागील काही दिवसांपासून चांदीच्या दरातही वाढ झाल्याचे दिसून आले आहे.
सोन्याच्या दरवाढीची कारणे
1. सणासुदीची मागणी
भारतीय संस्कृतीत सणांना विशेष महत्त्व आहे. दिवाळी, दसरा, करवाचौथ यासारख्या सणांमध्ये सोन्याची खरेदी करणे शुभ मानले जाते. या काळात लोक मोठ्या प्रमाणावर सोने खरेदी करतात, ज्यामुळे मागणी वाढते आणि परिणामी किंमती वाढतात.
2. आर्थिक अनिश्चितता
जागतिक पातळीवरील आर्थिक अनिश्चितता आणि चलनाच्या किमतीतील चढउतार यामुळे गुंतवणूकदार सुरक्षित गुंतवणुकीकडे वळतात. सोने हे नेहमीच एक सुरक्षित गुंतवणूक मानले जाते, त्यामुळे अशा काळात सोन्याची मागणी वाढते.
3. डॉलरच्या तुलनेत रुपयाचे अवमूल्यन
जेव्हा डॉलरच्या तुलनेत रुपयाचे मूल्य कमी होते, तेव्हा सोन्याची आयात महाग होते. याचा थेट परिणाम स्थानिक बाजारातील सोन्याच्या किमतीवर होतो.
4. जागतिक बाजारातील चढउतार
भारतीय सोन्याचे दर हे जागतिक बाजारातील किंमतींशी जोडलेले असतात. जागतिक स्तरावर सोन्याच्या किमतीत वाढ झाल्यास, त्याचा परिणाम भारतीय बाजारावरही होतो.
5. केंद्रीय बँकांची धोरणे
जागतिक केंद्रीय बँकांची व्याजदर आणि चलनविषयक धोरणे सोन्याच्या किमतींवर परिणाम करतात. उदाहरणार्थ, कमी व्याजदर असताना, गुंतवणूकदार सोन्याकडे आकर्षित होतात.
दरवाढीचे परिणाम
1. ग्राहकांवरील परिणाम
वाढलेल्या किमतींमुळे सामान्य ग्राहकांसाठी सोने खरेदी करणे अधिक महाग झाले आहे. विशेषतः लग्नसराईच्या काळात हा परिणाम अधिक जाणवतो. मात्र, भारतीय संस्कृतीत सोन्याचे असलेले महत्त्व लक्षात घेता, अनेक लोक वाढलेल्या किंमती देऊनही सोने खरेदी करण्यास तयार असतात.
2. गुंतवणूकदारांवरील प्रभाव
सोन्याच्या किमतीत झालेली वाढ गुंतवणूकदारांसाठी फायदेशीर ठरू शकते. ज्यांनी पूर्वी कमी किमतीत सोने खरेदी केले आहे, त्यांना चांगला नफा मिळू शकतो. मात्र, नवीन गुंतवणूकदारांसाठी उच्च किंमतींमुळे प्रवेश करणे कठीण होऊ शकते.
3. ज्वेलरी उद्योगावरील परिणाम
वाढत्या किमतींमुळे ज्वेलरी उद्योगासमोर आव्हाने उभी राहू शकतात. एका बाजूला कच्च्या मालाची किंमत वाढते, तर दुसरीकडे ग्राहकांची खरेदीशक्ती कमी होऊ शकते. यामुळे व्यवसायांना त्यांच्या धोरणांमध्ये बदल करावा लागू शकतो.
4. अर्थव्यवस्थेवरील प्रभाव
सोन्याच्या आयातीमुळे देशाच्या व्यापारी तुटीवर परिणाम होतो. वाढत्या किमतींमुळे आयात खर्च वाढू शकतो, ज्याचा परिणाम देशाच्या विदेशी चलन साठ्यावर होऊ शकतो.
सोन्याच्या किमतीचा अंदाज वर्तवणे कठीण असले तरी, काही घटक भविष्यातील किमतींवर प्रभाव टाकू शकतात:
1. जागतिक आर्थिक परिस्थिती
कोविड-19 नंतरच्या काळात जागतिक अर्थव्यवस्था पुनरुज्जीवनाच्या मार्गावर आहे. मात्र, अजूनही अनिश्चितता कायम आहे. ही अनिश्चितता सोन्याच्या किमतींना प्रभावित करू शकते.
2. भू-राजकीय तणाव
जागतिक स्तरावरील भू-राजकीय तणाव सोन्याच्या किमतींवर परिणाम करू शकतो. अशा परिस्थितीत सोने हे सुरक्षित निवारा म्हणून पाहिले जाते.
3. मौद्रिक धोरणे
केंद्रीय बँकांची भविष्यातील मौद्रिक धोरणे सोन्याच्या किमतींवर परिणाम करतील. व्याजदरातील बदल गुंतवणूकदारांच्या निर्णयांवर प्रभाव टाकू शकतात.
4. नवीन गुंतवणूक पर्याय
डिजिटल चलन किंवा क्रिप्टोकरन्सी यासारख्या नवीन गुंतवणूक पर्यायांचा उदय सोन्याच्या पारंपरिक आकर्षणावर परिणाम करू शकतो.
सोन्याच्या किमतीतील सध्याची वाढ ही अनेक घटकांचा एकत्रित परिणाम आहे. सणासुदीची वाढती मागणी, जागतिक आर्थिक अनिश्चितता आणि चलनातील चढउतार यांचा यामध्ये मोठा वाटा आहे. भारतीय संस्कृतीत सोन्याचे असलेले महत्त्व लक्षात घेता, या किमतीतील वाढीचा प्रभाव विविध क्षेत्रांवर पडणार आहे.
गुंतवणूकदारांसाठी, सोन्याच्या किमतीतील ही वाढ एक संधी असू शकते. मात्र, सामान्य ग्राहकांसाठी मात्र ही एक आव्हानात्मक परिस्थिती आहे. ज्वेलरी उद्योगाला या बदलत्या परिस्थितीशी जुळवून घ्यावे लागेल आणि नवीन धोरणे आखावी लागतील.
